Cmentarz Żołnierzy Radzieckich

CMENTARZ ŻOŁNIERZY RADZIECKICH – ZABYTKIEM

W dniu 22.03.2012r. grupa słuchaczek MUTW spotkała się w Urzędzie Miejskim z pracownikiem Wydziału Inwestycji, Infrastruktury i Spraw Komunalnych z panią Katarzyną Kubik, która również zajmuje się grobownictwem wojennym,  w celu uzyskania informacji na temat  Cmentarza Żołnierzy Radzieckich.

Zgodnie z kartą adresową gminnej ewidencji z dn.4.04.2009r. Cmentarz Żołnierzy Radzieckich został „Ujęty w wojewódzkiej ewidencji zabytków. Jednolicie i docelowo rozplanowany-zapewne około 1950-55r. zespół grobów oraz elementów małej architektury, w tym dwie grupy socrealistycznych figuralnych rzeźb piaskowcowych, kryjących zwłoki ok. 16 tys. żołnierzy radzieckich, poległych na jesieni 1944r. i 1945r. w trakcie walk w okolicach Makowa, głównie z 48 Armii.”

Zdjęcie z 1952 roku - otwarcie cmentarza

Pani Katarzyna Kubik podała, że na dzień 22.03.2012r. pochowano 15 553 żołnierzy, z czego ponad połowa nie jest znana z nazwiska .Od zakończenia II wojny światowej mija 67 lat i rodziny nadal poszukują swoich bliskich. Kontaktują się z UM telefonicznie bądź drogą mail-ową, prosząc o wskazanie numeru mogiły, w której pochowany jest ich krewny. W okresie wiosennym i letnim rodziny zza wschodniej granicy przyjeżdżają do Miasta, aby po wskazaniu dokładnego miejsca pochówku móc pomodlić się nad grobem oraz zabrać ze sobą odrobinę ziemi. Zdarza się również, że przy grobie umieszczają  tablicę pamiątkową z nazwiskiem i stopniem wojskowym, aby żołnierz nie był uznawany za „Bezimiennego”. Nadanie numeru mogiły następuje drogą urzędową z zachowaniem ustalonej procedury.  Najwięcej żołnierzy jest pochowanych z powiatu makowskiego i powiatu przasnyskiego.

 My w Święta Zmarłych składamy kwiaty i zapalamy znicze. Staramy się dbać o cmentarz, bo mamy świadomość, że prochy naszych żołnierzy też spoczywają w innych państwach.

DWIE  MATKI

U brzegu Wołgi siwej, gdzie jarzębiny wian,

Nad grobem szepczą iwy: tu legł ochotnik Jan.

       U brzegu Wisły modrej, gdzie zboża złoty łan,

       Pod ciepłą piasku kołdrą czołgista śpi Iwan.

W Jaszczynie nadwołżańskiej matce się serce rwie,

Na grobie tym bezpańskim zapala świeczki dwie.

       A druga matka stroi grób Wani w wonne bzy;

       Może nad Jaśkiem moim uroni też ktoś łzy?

I tu i tam się żali jednako wiatru śpiew:

Synowie dwaj przelali za wspólną sprawę krew.

Autor słów: A. Jaworski, autor muzyki: Edward Olearczyk. 

Tekst z lat szkolnych pamięta seniorka Helena, absolwentka Szkoły Podstawowej w Szelkowie.

Krótka informacja o realizmie socjalistycznym, w skrócie socrealizm.

Socrealizm był wynalazkiem radzieckim, któremu w Polsce latach 1949-1955 .podlegały dziedziny sztuki: literatura, malarstwo, architektura i rzeźba. W architekturze dominował styl monumentalny, dla którego wrażenie ogromu było najważniejsze. Wysoka i potężna iglica, a po bokach figuralne rzeźby przedstawiające zawody są dziełami socrealizmu. Nieznany jest projektant pomników.

W dokumentacji znalazłyśmy zdjęcie prawdopodobnie z lat 60-tych XX wieku. Dwoje ludzi stoi przy kwaterze 554.

Okazało się, że w tej mogile między innymi są pochowani: 1 Biełousow Danił Sofronowic 1914-1944 szeregowiec gwardzista  2. Bielkowicz Aleksandr Aleksandrowicz 1924-1944 szeregowiec,  pierwotne miejsce pochówku Brańszczyk, powiat Wyszków. 3. Charitonczik Paweł Fiedorowicz 1905-1944, pierwotne miejsce pochówku Przyjmy, powiat Ostrów Mazowiecka.

Na cmentarzu jest tabliczka. Do którego żołnierza przyjechała rodzina?